Ontvangst SAQ op United Nations Day

Als je je eenmaal hebt neergelegd bij het feit dat tradities er nu eenmaal zijn en je ze niet kunt ontwijken, dan is het dus ook volkomen logisch dat je je aan deze tradities onderwerpt. Zo kon het gebeuren dat er ook dit keer weer door de harde kern vanuit diverse locaties werd geluisterd naar de uitzending van SAQ, de 100 jaar oude Zweedse machinezender in Grimeton.

Op de website was al aangekondigd dat de zender (na een flinke onderhoudsbeurt in de afgelopen maanden) ter gelegenheid van United Nations Day op 24 oktober 2023 weer in de lucht zou komen. Gezien het feit dat de uitzending op een doordeweekse dag viel en ook nog eens direct na werktijd, werd besloten om individueel te luisteren.

Opstelling:

• PA3HFJ vanaf thuis met de Yaesu FTDX-101D, Elektuur converter en actieve antenne in de tuin
• PA3GEO vanaf onderaan de dijk bij Rilland met de Yaesu FT-817, de Funk Amateur converter en de PA0RDT miniwhip
• PA0RDT vanuit Middelburg met de Perseus en uiteraard ook de PA0RDT miniwhip
• PA1FZH vanaf Oranjeplaat met de Icom R-8600 (die begint al bij 10 kHz en heeft dus geen converter nodig) en eveneens de PA0RDT miniwhip

We hoorden SAQ alle vier en het volgende viel op:

• De ontvangst was zachter dan we gewend zijn
• De seinsnelheid lijkt per jaar toe te nemen
• De toonhoogte van het uitgezonden signaal was niet constant
• De signaalsterkte varieerde met de toonhoogte (tot wel 10 dB)

Toelichting

Dat laatste punt behoeft wellicht wat toelichting. De machinezender werkt (heel simpel uitgelegd) met behulp van een 2 fasen elektromotor van 500 pk en 711 RPM die via een tandwielkast een generator aandrijft. Uiteindelijk leidt dit via een aantal tussenstappen tot het signaal op 17,2 kHz. De frequentie wordt dus direct bepaald door het toerental van de aandrijfmotor en vandaar dat de snelheid regulateur een cruciaal onderdeel is. In grote lijnen komt het er op neer dat een klein deel van het output signaal naar de antenne wordt gebruikt in een regellus om de snelheid van de elektromotor te regelen. Dit gebeurt m.b.v. weerstanden, gevormd door metalen platen en een bak met soda. Door het niveau in de bakken te regelen, wordt het toerental constant gehouden. Bij de laatste onderhoudsbeurt was de soda in de bakken vervangen en men wist niet de exacte verhouding tussen soda en water bij het opnieuw vullen. Wellicht is dat een reden.

Wat ook een punt van aandacht is, is dat de antennelengte (de masten zijn 127 meter hoog en de horizontale draden vormen een topcapaciteit) enorm klein is t.o.v. de golflengte (17 km). Dit maakt de antenne smalbandig dus een beetje frequentiedrift geeft al snel een verstemming van de antenne. Op de SDR waterval bij PA0RDT (zie foto boven dit artikel) was het wiebelen ook heel mooi te zien.

Op 24 december (Christmas Eve) hopen we op Oranjeplaat weer te luisteren en, zoals de traditie dat nu eenmaal voorschrijft, warme koffie/thee met iets versgebakken lekkers te nuttigen.

73, PA3HFJ, PA3GEO, PA0RDT en PA1FZH.