Watersnoodramp 71 jaar na dato

Al sinds februari 2013 zijn zendamateurs vanuit Zeeland actief aanwezig tijdens de open dag in het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk. Op de eerste zaterdag na de officiële herdenking op 1 februari van de watersnoodramp die in 1953 plaatsvond en waarbij vele slachtoffers zijn gevallen is het museum altijd gratis te bezoeken en zijn er extra activiteiten.

Sinds 2013 staan wij in een zaal in één van de caissons waar wij alle ruimte krijgen om onszelf te presenteren. We vertellen de bezoekers dan over de belangrijke rol die onze voorgangers hebben gespeeld tijdens deze ramp en laten ook zien wat we nu zouden doen als er weer zo’n ramp zou zijn.

Welke rol hebben de zendamateurs gespeeld tijdens de watersnoodramp in 1953?

“Denk je eens even in; 1953, de burgemeester, de politie, een enkele rijke boer, dat waren degene die een telefoonverbinding hadden. Helaas stond de telefoonlijn op houten palen die uiteraard door de storm en het water geknakt waren zodat die verbinding uitgeschakeld was. In die tijd was er iets voor 24:00 uur het Wilhelmus op de nationale radio en daarna ging in Hilversum de knop om, dus als er al een bericht daar terecht was gekomen dan was er op dat moment niets mee gedaan.”

Zo begin ik dit jaar mijn verhaal aan de bezoekers van de expositie om ze een beetje in de sfeer te brengen. Daarna vertel ik ze van het gebruik dat wij als zendamateurs hebben om op gezette tijden een ronde te houden. Zo ook op die bewust zondagmorgen nadat in Zuid-West Nederland de dijken waren doorgebroken. Al snel waren de deelnemers van die ronde ongerust want de mannen uit Zeeland waren niet aanwezig. Gelukkig kon één Zeeuwse amateur zijn door de storm kapot gewaaide antenne weer rechtop krijgen en kon hij de mannen in de ronde melden dat het foute boel was in Zeeland omdat de dijken doorgebroken waren. We spreken inmiddels van de zondagmiddag en pas dan komt de berichtenstroom op gang over die ramp en na nog enig ongeloof begint er langzaam hulp op gang te komen.

Amateurs uit het hele land bieden hun hulp aan. Ze komen met hun zenders deze kant op en worden door boten of helikopters afgezet op strategische plaatsen om mee te helpen met de noodcommunicatie. Er zijn ook zendamateurs die thuis achter de set kruipen en daar de eerste week nauwelijks weg te slaan zijn. De hele tijd door geven zij de berichten van en naar de diverse Zeeuwse stations en de Centrale Post in Den Haag.

Na dit verhaal zijn mijn toehoorders altijd erg onder de indruk en verrast want dat wij (de toenmalige zendamateurs) zo belangrijk zijn geweest hadden ze nooit kunnen bedenken.

Wat zouden de zendamateurs doen als er nu weer een ramp zou gebeuren?

Dat is de tweede hoofdvraag die in de ruimte beantwoord wordt. Na eerst de mensen te vertellen dat ze op zo’n moment echt niets meer aan hun mobiele telefoon hebben, wijs ik ze op de hoek van de moderne noodcommunicatie. Hier staat altijd een afvaardiging van de DRCO (zeg maar de Zeeuwse variant op DARES). Zij presenteren daar hun koffertjes met 2 meterset en accu’s waarmee ze uit kunnen rukken naar het aan hun toegewezen gemeentehuis of brandweer coördinatiecentrum en kunnen dan toch binnen een half uur klaar zijn om de noodcommunicatie te gaan verzorgen. Op elke gemeentehuis in Zeeland en nog een aantal belangrijke en strategische locaties staan antennes voor hen klaar dus ze hoeven alleen maar in te pluggen na binnenkomst en ze zijn on the air. Dit jaar stonden daar Bram PD1ABK, Piet PA2PDN en René PA3CKP. Ze vertellen de bezoekers graag over hun toewijding aan dit deel van de hobby en vertellen over hun maandelijkse oefeningen met elkaar en jaarlijkse oefeningen met diverse overheidsorganisaties. Menno PD1ML heeft dit jaar weer meegeholpen met opbouw en afbreken van de antennes maar kon vanwege koorts niet de hele dag blijven.

De flessenzender

De laatste jaren staan Cor PA0AM en Tjerk PA1SBV met hun nagebouwde flessenzender ook bij ons in de zaal. Daarbij hoort natuurlijk het verhaal van de techniek student die in Zierikzee in de radio-onderdelen winkel was en daar in de werkplaats zelf een radio bouwde en een fles gebruikte om een spoel om te wikkelen. Het origineel staat in het museum opgesteld en de bezoekers vinden het altijd verbazingwekkend te horen dat op deze dag Cor en Tjerk nog verbinding maken met deze zender, zelfs met tegenstations die ook zo’n flessenzender gebruikten.

Ook Piet PA0CWF staat in de zaal. Hij heeft zijn oude zenders meegenomen om de mensen te laten zien hoe groot die apparaten waren in die tijd en hoeveel knoppen daar aanzitten. (hi) Hij gaat een groot gedeelte van de dag nog met de CW sleutel aan de slag en ook dat vinden de mensen weer fantastisch om te zien.

En over CW gesproken. Dit jaar was natuurlijk ook weer de losse seinsleutel aanwezig waarop bezoekers zelf eens kunnen proberen om in Morsecode hun naam te seinen. Het leuke is dat heel veel vaders hun kinderen aanmoedigen om dat te doen maar als wij ze dan uitdagen om het zelf ook te proberen eigenlijk het liefst weg zouden willen lopen. Maar ook dit jaar hebben we weer heel wat mensen over kunnen halen om hun naam te seinen waarbij we ze dan nadien weer verbaasd doen staan als we ze bij hun naam noemen die ze net geseind hebben. Wijnand PA3HFJ was de amateur die hier de hele dag stond af en toe ondersteund door mij.

Moderne zenders

Als laatste onderdeel zitten er dan ook nog een aantal amateurs achter een modern HF station verbindingen te maken op de banden en belangstellenden blijven ook daar vaak nog even staan en krijgen informatie van de logger of één van de andere amateurs die als vrijwilliger de hele zaterdag aanwezig zijn of van een van de vele andere amateurs die ons station komen bezoeken en een uurtje blijven hangen. Dit jaar zaten daar Frank PE1EWR en Robert PA3GEO.

Vast in het museum

Deze tentoonstelling wordt elk jaar voor de open dag opgebouwd. Maar sinds een aantal jaar hebben ze een vaste radiohoek gemaakt in het museum waar de flessenzender staat en waar onze rol ook in het kort verteld wordt. Ook staat daar de bijna 2 meter hoge zelfbouw zender van PA0TZ die in Breda zat en daar bijna een week achter zijn zender zat als onderdeel van het noodcommunicatie netwerk. Het leuke is dat zijn kleinzoon Yermolai PD0TZ elk jaar weer naast deze zender staat om hierover te vertellen, dit jaar is hij ook weer ondersteund door Dan PA1FZH.

Peter PA0MS is ook altijd van het begin tot het eind aanwezig. Hij is naast zendamateur ook vrijwilliger bij het museum en onze vaste contactpersoon die elk jaar weer het startsein geeft voor het werven van de vrijwilligers voor deze dag.

Wil je meer weten?

Als er na het lezen van dit artikel mensen zijn die meer over de rol van de zendamateurs tijdens de watersnoodramp willen weten dan raad ik ze aan om op zoek te gaan naar het door de VERON uitgegeven boekje “Kanaal 3700”, dat ik zelf ooit eens over heb getypt naar een digitaal bestand t.b.v. heruitgave.

Voor vragen over de DRCO kun je terecht op https://drco.nl. Meer informatie over het museum vind je op https://watersnoodmuseum.nl.

Het Watersnoodsmuseum staat in Ouwerkerk en is het jaar rond te bezoeken. Op de zaterdag na de officiële herdenking is de toegang gratis en zijn er veel extra informatiestands, lezingen en activiteiten. Komend jaar zal dat zijn op zaterdag 8 februari 2025.

Verslag mede voor CQ-PA door Karin PA2KM. Beelden van de editie 2024 zijn in het Fotoboek te bekijken.